Megabatterij bij station Apeldoorn dicht bij doorbraak: ‘We voelen ons de Tesla van Nederland’
Elektrische bussen die opgeladen worden door remmende treinen. Het idee is al langer bekend, maar klinkt nog steeds als iets van de verre toekomst. Toch kan het nu snel realiteit worden in Apeldoorn.
Een woning in het buitengebied ten noorden van Apeldoorn. De omgeving is rustig, binnen hangt de opwinding haast voelbaar in de lucht. Aan tafel de vier mensen die samen Hedgehog Applications vormen: een klein bedrijf dat aan de vooravond lijkt te staan van een grote doorbraak voor het openbaar vervoer. Over pakweg een maand is duidelijk of ondernemer en uitvinder Arjan Heinen raak schiet. En met hem Arend Heinen, Marjanne Heinen en Maarten Klein Geltink. Marjanne: ,,We voelen ons een beetje de Tesla van Nederland.’’
Het idee waar het om draait is het volgende: bij het remmen van een trein op een station komt veel energie vrij. De trein kan die via de eigen motor omzetten in elektriciteit en ‘teruggeven’ via de bovenleiding van het spoor. Vanaf daar gaat de elektriciteit naar een enorme batterij, naast het station. Die opslag kan via laadpalen andere voertuigen voeden; stadsbussen bijvoorbeeld.
Kans
Dat zien de gemeente Apeldoorn en provincie Gelderland duidelijk zitten. En nu doet zich dé kans voor. Momenteel wordt namelijk het busvervoer vanaf december 2020 aanbesteed, voor de volgende tien jaar. Een eis aan belangstellende vervoersbedrijven is het busvervoer zo schoon mogelijk te maken. Binnenkort is duidelijk hoe de meedingende bedrijven dat voor zich zien. En of de techniek van Heinen daarin een oplossing kan bieden.
Spannend
,,Als er bijvoorbeeld een vervoerder uit de aanbesteding komt die volledig inzet op waterstof, dan zouden we gepasseerd worden. Maar die kans is klein. We zitten er echt heel dichtbij. Ja, dat is spannend. Niet zozeer vanwege de vraag of het ons lukt om het waar te maken.’’ Want daarvan is de familie-onderneming overtuigd: de techniek is van voor naar achter doorgerekend. ,,De spanning zit er meer in dat we nu afhankelijk zijn van andere partijen. Het is lastig inschatten wat er bijvoorbeeld politiek allemaal meespeelt.’’
Stabieler
Voor de overstap naar schone energie ligt hier in elk geval een prachtbron voor het oprapen. Treinen rijden al op groene stroom – die zou nu dus dubbel benut gaan worden. Bovendien komt er veel minder fijnstof en CO2 in de lucht. En dan kan de energieopslag bij het station ook nog eens dienen als buffer om het elektriciteitsnetwerk van Nederland stabieler te maken. De megabatterij kan onder meer piekspanningen opvangen.
Mozart
,,Ik moet bij jou altijd een beetje aan Mozart denken’’, zegt Klein Geltink tegen Heinen senior. ,,Na 50 jaar uitvinden wordt dit jouw meesterwerk.’’ Heinen: ,,In elk geval de uitvinding waarvan ik weet dat die de meeste impact gaat hebben.’’ Mocht die in Apeldoorn realiteit worden, dan zullen de geïnteresseerde ov-bedrijven en overheden op de stoep staan, weet Hedgehog zeker. De belangstelling komt niet alleen uit Nederland, maar bijvoorbeeld ook uit Japan. ,,Ze zitten allemaal te kijken hoe wij dit doen.’’
,,We weten dat dit gaat werken. Toch lig ik er ’s nachts wel eens wakker van’’, vertelt Heinen. ,,Maar dat is alleen maar goed: je moet altijd zorgen dat je een beetje bang bent. Dat houdt je alert en dan zie je juist waar eventuele problemen zitten.’’
Een bijzonder pand en misschien een fraai plein bij het station
Het stationsgebied van Apeldoorn komt er anders uit te zien, als het Hedgehog-plan doorgaat. Met in elk geval een bijzonder pand en wie weet zelfs een fraai nieuw plein.
De stroom die de treinen opwekken gaat naar een ‘Energy House’. In feite een aaneenschakeling van batterijen die samen een mega-accu vormen. Daarvoor is een pand nodig van 40 meter lengte en 6,5 meter hoogte. De Apeldoornse architect Lars Courage is aangetrokken om daar een bijzonder gebouw van te maken. ,,Bijna een sciencefiction-machine. Onwijs leuk’’, vindt hij. De insteek is dat de aandacht vooral naar de techniek zelf gaat. De schetsen van Courage bevatten daarom veel glas, zodat het ‘hart’ van het gebouw zich laat zien aan voorbijgangers. ,,Net als bij Matchbox-autootjes; die zitten in zo’n mooi doosje met een cellofaanraampje zodat je het autootje ziet. Voor verzamelaars móet dat doosje er bij zitten. Zo willen wij ook hier de elektriciteit waar het om gaat, een podium bieden en tegelijk architectonisch iets neerzetten.’’ Dat laten zien wat er gebeurt, gaat misschien zelfs heel letterlijk plaatsvinden. Bijvoorbeeld met verlichting die gaat gloeien op het moment dat een trein binnenrijdt, of als de stroom vervolgens naar het energy house vloeit. ,,We willen het aansprekend maken. Hoe krijgen we ook bij de passant die niet weet wat hier gebeurt, een glimlach op het gezicht: ‘hee, dat is gaaf’.’’ De commissie ruimtelijke kwaliteit van de gemeente is enthousiast over de ontwerpen van Courage. Wat die crk betreft, pakt de gemeente het gebouw als aanleiding om het gebied tussen busstation, Saxion, Wittenborg en Fotovakschool helemaal te herinrichten. En daar een echt, mooi plein van te maken. Ook Courage hoopt daar ,,stiekem een beetje op’’.
De bouw kan al dit najaar beginnen. In september 2020 moet de installatie volledig klaar zijn, zodat er nog drie maanden getest kan worden voordat de bussen van de nieuwe vervoerder echt gaan rijden.
CONTACT
AMSTERDAM
Kabelweg 57 - 5e verdieping
1014 BA Amsterdam
Phone: +31 62 888 7364